Trafik Kazaları, Sorumluluk ve Adalet: Ahlakî ve Dini Bakış Açısı

Trafik kazaları, gündelik hayatın beklenmedik olaylarından biri olup, tarafların sorumluluk ve adalet konularında karşılaştığı önemli ahlaki ve hukuki sorunlara neden olabilir. Özellikle kazaya sebebiyet veren kişi hatasını kabul ettiğinde, olayın sonuçları daha karmaşık bir hale gelir. Bu makalede, bir trafik kazasında kusurlu tarafın tüm sorumluluğu üstlenmesi gerekip gerekmediği, ahlaki ve İslamî bakış açısıyla değerlendirilecektir.

Örnek olarak ele alınan bir olayda, kazaya neden olan tarafın %100 hatalı olması ve karşı tarafın hiçbir kusurunun bulunmaması önemli bir unsurdur. Bununla birlikte, karşı tarafta bir ehliyet eksikliği gibi bir durumun söz konusu olduğu ve bu nedenle ehliyetsiz sürücünün kusurlu bulunduğu bir tablo ortaya çıkmaktadır. Bu noktada sorulması gereken ahlaki soru şudur: Kusurlu taraf, hatalı olmasına rağmen kazaya maruz kalan kişiden maddi tazminat talep etmemeli midir?

Ahlaki açıdan bakıldığında, kaza sonucunda meydana gelen zararın, kazaya sebep olan kişi tarafından karşılanması gerekir. Bu, evrensel bir etik ilkesidir: Zarar veren taraf, verdiği zararı telafi etmelidir. Karşı tarafın ehliyetsiz olması gibi unsurlar, kazanın oluşumuna direkt bir etkisi yoksa, kusur hâlâ tamamen kazaya sebebiyet veren kişiye aittir. Bu durumda, karşı taraftan maddi tazminat talep etmek etik olarak sorgulanabilir bir davranış olabilir. Çünkü kusurlu tarafın, hatasını kabullenip zararı üstlenmesi beklenir. Eğer kazaya sebebiyet veren kişi, karşı tarafın ehliyetsiz olmasını kullanarak sorumluluğunun bir kısmını ona yüklerse, bu etik açıdan doğru bir yaklaşım olarak görülmeyebilir.

İslamî açıdan bu durumu değerlendirdiğimizde, İslam’ın temel prensiplerinden biri olan “adalet” kavramı ön plana çıkar. Kur’an’da sıkça vurgulanan adalet ve hakkaniyet, insanın karşısındaki kişiye zarar vermemesi ve kimsenin hakkını yememesi gerektiğini ifade eder. Nisa Suresi 58. ayette, “Allah size emanetleri ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğinizde adaletle hükmetmenizi emreder” buyrulmuştur. Bu bağlamda, kazaya sebep olan kişinin verdiği zararın bedelini karşılaması İslamî bir sorumluluktur.

Ehliyetsiz olmak, kazayı yapan kişi için bir gerekçe olmamalıdır. İslam hukukunda, ehliyetin olmaması, kişinin kaza anındaki kusurunu veya sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Eğer kişi bir hataya sebebiyet vermişse, hatasını telafi etmek zorundadır. İslamî öğretide, zarar veren tarafın adaletle hareket etmesi, kazanın tüm masraflarını üstlenmesi ve karşı tarafın mağduriyetini en aza indirmesi gerektiği vurgulanır. Dolayısıyla, İslam açısından da kazaya neden olan kişinin karşı taraftan herhangi bir maddi tazminat talep etmemesi daha uygun olacaktır.

Ahlaki ve İslamî açıdan adalet ve sorumluluk kavramları, bireylerin karşılaştıkları her türlü sorunda doğru bir şekilde hareket etmelerini gerektirir. Trafik kazalarında bu durum daha belirgin bir hale gelir. Kaza sonucunda hatalı olan tarafın, hatasını kabul ederek tüm masrafları üstlenmesi ahlaki açıdan en doğru tutumdur. Karşı tarafın ehliyetsiz olması gibi durumlar, kazanın sonuçlarını değiştirmez. İslam’da da adalet kavramı, zarar verenin verdiği zararı telafi etmesi gerektiğini öğütler.

Sonuç olarak, kazaya sebebiyet veren kişinin, tüm sorumluluğu üzerine alarak adil bir çözüm bulması hem ahlaki hem de İslamî açıdan doğru olan yaklaşımdır. Ehliyetsiz sürücünün varlığı, kazayı yapan kişinin sorumluluğunu hafifletmez. Bu bağlamda, adaletli ve hakkaniyetli bir tutum, sorunun çözümü için en doğru yol olacaktır.

Bu makale, kazadaki sorumluluğun ahlaki ve İslamî perspektiften nasıl ele alınması gerektiğini ortaya koymaktadır.